Η απεικόνιση του διασημότερου δείπνου, του Μυστικού Δείπνου, μπορεί να φανερώσει μία πολύτιμη παρατήρηση που αφορά την αλλαγή στις διατροφικές μας συνήθειες ανά τα χρόνια. Μία έρευνα μελέτησε την αλλαγή στις ποσότητες των φαγητών στους πίνακες που φιλοτεχνήθηκαν σε διαφορετικές περιόδους. Φαίνεται πώς μεταξύ του 1000 και 1700 το μέγεθος των πιάτων που βρίσκονταν επάνω στο τραπέζι αυξήθηκε κατά 69% και του ψωμιού κατά 23%, ενώ η μεγαλύτερη διαφορά εκδηλώνεται συγκρίνοντας πίνακες μεταξύ του 1500 και 1900.
Αν ισχύει πως η τέχνη μιμείται τη ζωή, έχει ενδιαφέρον να σχολιάσουμε αυτές τις διαφορές οι οποίες, υποδηλώνουν την αυξητική τάση της ποσότητας του προσφερόμενου φαγητού μεταξύ των ετών που ζωγραφιστήκαν οι πίνακες.
Η διαστρέβλωση του μεγέθους μερίδας αναφέρεται στην όλο και αυξανόμενη ποσότητα της μερίδας που θεωρείται φυσιολογική.
Το μέγεθος μερίδας είναι επί της ουσίας, η τελική ποσότητα φαγητού που θα τοποθετηθεί στο πιάτο ενός ατόμου. Περιλαμβάνει το μέγεθος των πιάτων σε ένα εστιατόριο, το τι ορίζεται ως μερίδα σε μία συσκευασία τρόφιμου, και τελικά πόσο φαγητό θεωρούμε πως πρέπει να σερβίρουμε στο πιάτο μας. Πολλές μελέτες επιβεβαιώνουν ότι επαναλαμβανόμενη οπτική έκθεση σε ένα ερέθισμα, το καθιστά όλο και περισσότερο αποδεκτό και άρα πιο πιθανό να θεωρείται φυσιολογικό. Το πρόβλημα σχετίζεται με την αδυναμία των καταναλωτών να κατανοήσουν και να ξεχωρίσουν ποιο είναι το καταλληλότερο μέγεθος μερίδας γι’ αυτούς.
Ο κορεσμός (= η αίσθηση πως χορτάσαμε) φαίνεται πως δεν είναι ο μοναδικός ρυθμιστής, και άλλοι παράγοντες όπως κοινωνικοί, ψυχολογικοί, πολιτισμικοί είναι σημαντικοί. Το σίγουρο είναι πως αν τρώγαμε μόνο την ποσότητα φαγητού που μας αντιστοιχεί βάση των βιολογικών αναγκών μας, δεν θα αντιμετωπίζαμε δυσκολίες διαχείρισης του σωματικού μας βάρους καθώς είμαστε εφοδιασμένοι με φυσιολογικούς μηχανισμούς ρύθμισης της ενεργειακής πρόσληψης.
Μεγαλύτερη μερίδα συνεπάγεται και ασυνείδητα αυξημένη ενεργειακή πρόσληψη. Μεγαλύτερο μέγεθος μερίδας, ειδικότερα για τρόφιμα που είναι θερμιδικά πυκνά, οδηγεί σε υπερκατανάλωση ενέργειας και άρα αυξάνει μακροπρόθεσμα το σωματικό βάρος.
Μερικά παραδείγματα αύξησης του μεγέθους μερίδας περιλαμβάνουν την αύξηση της διαμέτρου των πιάτων σερβιρίσματος ή την αύξηση της διαμέτρου της πίτσας, την αύξηση του μεγέθους της σακούλας για σνακς όπως τα πατατάκια, της γραμμαριακής αύξηση κερασμάτων και γλυκών όπως τα μαφινς, την αύξηση του μεγέθους ενός burger. Μελέτη δημοσιευμένη στο Journal of the American Medical Association αναφέρει πως σε διάστημα 20 ετών, το μέγεθος μερίδας σε σνακς όπως κράκερς έχει αυξηθεί κατά 60% και στα burgers κατά 23%. Όταν η μερίδα που προσφέρεται είναι μεγαλύτερη, τότε κατά πάσα πιθανότητα θα καταναλωθεί και περισσότερο φαγητό.
Τι κάνουμε λοιπόν:
- Εκπαιδευόμαστε ώστε να διαβάζουμε τις ετικέτες των συσκευασμένων τροφίμων και να εντοπίζουμε το μέγεθος μερίδας (συνήθως αναγράφονται τα γραμμάρια)
- Προτιμάμε να μοιραζόμαστε το φαγητό σε εστιατόρια
- Ακούμε τα σήματα κορεσμού από τον οργανισμό μας
- Χρησιμοποιούμε μικρότερης διαμέτρου πιάτα στο σπίτι
Benton D. (2015). Portion size: what we know and what we need to know. Critical reviews in food science and nutrition, 55(7), 988–1004.
British Heart Foundation Portion distortion Report 2013
Hetherington, M. M., Blundell-Birtill, P., Caton, S. J., Cecil, J. E., Evans, C. E., Rolls, B. J., & Tang, T. (2018). Understanding the science of portion control and the art of downsizing. The Proceedings of the Nutrition Society, 77(3), 347–355.
https://www.nhlbi.nih.gov/health/educational/wecan/eat-right/distortion.htm
Livingstone MB, Pourshahidi LK. Portion size and obesity. Adv Nutr. 2014;5(6):829-834. Published 2014 Nov 14. doi:10.3945/an.114.007104
Robinson, E., Oldham, M., Cuckson, I., Brunstrom, J. M., Rogers, P. J., & Hardman, C. A. (2016). Visual exposure to large and small portion sizes and perceptions of portion size normality: Three experimental studies. Appetite, 98, 28–34. https://doi.org/10.1016/j.appet.2015.12.010
Wansink B. Wansink C.S. The largest Last Supper: Depictions of food portions and plate size increased over the millennium. Int. J. Obes. 2010;34:943–944.